به نقل از «مهر»

ترجمه تاریخ جدید سنت‌های موسیقایی ایران چاپ شد

تاریخ انتشار: ۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۶۱۱۹۰۱

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «موسیقی هزارساله؛ تاریخ جدید سنت‌های موسیقایی ایران» نوشته ان ایی.لوکاس به‌تازگی با ترجمه سهند سلطاندوست توسط نشر مرکز منتشر و راهی بازار نشر شده است.

ان ایی. لوکاس نویسنده این‌کتاب دانشیار قوم‌موسیقی‌شناسی در گروه موسیقی کالج بوستون است که در برنامه‌ تدریس تمدن‌ها و جوامع اسلامی نیز مشارکت دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

او به‌خاطر فعالیت‌هایش در زمینه‌ تاریخ‌نگاری موسیقی خاورمیانه شناخته می‌شود.

این‌پژوهشگر در کتاب پیش‌رو استدلال می‌کند موسیقی ایرانی نه میراثی باستانی، بلکه پدیده‌ای مدرن است و پیوندی ناگسستنی با تلقیات متغیر از تاریخ ملی ایران داشته است. لوکاس به جای در نظر گرفتن یک تاریخ یگانه برای موسیقی ایرانی، دگرسانی و گسست فرهنگی را در گذر زمان نشان می‌دهد و از دو تلقی متفاوت از خلق موسیقی، در نسبت با هنجارهای موسیقاییِ پیشامدرن (نظام دوازده مقام) و مدرن (نظام ردیف دستگاهی)، پرده برمی‌دارد. به این‌ترتیب «موسیقی هزارساله» که بازنویسی تاریخ موسیقی ایرانی است، نخستین اثری است که برداشت‌های موجود از تاریخ موسیقی خاورمیانه را با درک کنونی از تاریخ سیاسی این منطقه همسو می‌سازد. از نظر جیمز گلوین، تاریخ‌نگار خاورمیانه، لوکاس در کتابش تاریخ متعارف موسیقی ایرانی را زیر و زبر کرده و در این بازاندیشی، نشان داده این تاریخ نه ماجرای بقای یک سنت باستانی، بلکه سرگذشت اختراع و ابداع است.

نسخه اصلی کتاب «موسیقی هزارساله» سال ۲۰۱۹ منتشر شده است. این‌کتاب ۲ بخش اصلی دارد که عبارت‌اند از «بخش نخست: فرهنگ مقامی» و «بخش دوم: فرهنگ دستگاهی» و هرکدام فصل‌های مختلفی را در بر می‌گیرند. بخش اول کتاب ۵ فصل را شامل می‌شود که به این‌ترتیب‌اند:‌ امپراتوری موسیقایی، ساختار موسیقایی (کیهان‌شناسی و نظم جهانی، ح ۱۸۰۰ _ ۱۱۰۰ م/ ۱۲۰۰ _ ۵۰۰ ق)، موسیقی و سلوک اخلاقی (گوش سپردن به مخاطرات درون‌کیهانی)، سیاست خنیاگری (موسیقی شاهان، موسیقی امپراتوری، ح ۱۷۲۲ _ ۱۴۰۰ م / ۱۱۳۵ _ ۸۰۰ ق).

دومین بخش کتاب هم فصول ششم تا دهم را با این‌عناوین در بر می‌گیرد: ساختار موسیقاییْ ملت موسیقایی (ح. ۱۹۵۰ _۱۸۰۰ م/ ۱۳۳۰ _ ۱۲۸۰ ش)، موسیقی ملت (کاوش و بازسازی دستگاه)، موسیقی و اخلاقیات (احیای یک ملت، ح ۱۹۴۰ _ ۱۸۸۰ م / ۱۳۲۰ _ ۱۲۶۰ ش)، آواز ملت (کلام مردمان، موسیقی در خدمت ایران)، تاریخ عاملیت و قدرت موسیقی.

سهند سلطاندوست مترجم کتاب پیش‌رو می‌گوید عنوان این‌کتاب در اصل ماخوذ از زبان فارسی است و در واقع مولف آن را ترجمه کرده نه مترجم. او می‌گوید تمام هم و غم‌اش در دوران تحصیلات تکمیلی چه در پایان‌نامه کارشناسی ارشد و چه در نگارش رساله دکتری، این بوده که نشان دهد آنچه در افواه عام و خاص به موسیقی سنتی یا اصیل معروف است، تقریبا همان‌قدر قدمت و سابقه دارد که مثلا مکتب کمال‌الملک در نقاشی یا خط شکسته نستعلیق قاجاری در خوشنویسی.

نویسنده کتاب هم تلاش کرده با پی‌گیری روند تاریخ سیاسی و موسیقایی مناطق فارسی‌زبان، گره‌گاه‌های گسست را برجسته کند تا بتواند روی نظریه پر زور و زورآور تداوم تاریخی فرهنگ موسیقایی ایران خط بطلان بکشد. این‌پژوهشگر منکر وجود چیزی به عنوان تاریخ یکه و یکتای موسیقی ایرانی است و در کتابش هم اشاره کرده که خلاف موسیقی‌شناسان ایرانی که گویی دنبال تکه گمشده‌ای از جورچین تصویر تمام‌نمای موسیقی تاریخی در یک فرهنگ واحد ایرانی بوده‌اند، در مقاطع زمانی و مواضع مکانی مختلف، عوالم موسیقایی متفاوتی را در این‌منطقه دیده که سخن‌گفتن از اصول دست‌نخورده را منتفی می‌کند.

در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:

پس از دهه ۱۹۲۰،‌ حمایت سلسله‌ها به‌طور کامل از بین رفت و فضاهای مذکور به مکان‌های جدیدی برای آموزش و اجرای موسیقی بدل شدند. تا زمانی که رضاشاه در سال ۱۹۲۵/۱۳۰۴ به قدرت رسید، موسیقی‌دانانی که سنت ردیف‌دستگاهی را اجرا می‌کردند دیگر به هیچ‌وجه موسیقی‌دان درباری نبودند: آنها شهروندانی دارای شغل شخصی بودند که یکی از سنت‌های موسیقی ملی ایران را اجرا و تدریس می‌کردند.

تا اواسط قرن نوزدهم، سلسله قاجار هر دو نوع موسیقی بومی و اروپایی را تحت اختیار خود داشت. نوسازی قوای نظامی قاجار مستلزم جایگزینی تمام شیوه‌های بومی و سازماندهی همه‌چیز به تقلید از نحوه سازماندهی نظامیان اروپایی ازجمله موسیقی نظامی اروپا بود. در نقطه مقابل، مجریان سنت ردیف‌دستگاهی در ابتدا عمدتا شامل نوازندگان دربار اندرونی و بیرونی بودند که در محیط‌های بسته یا تفرج‌گاه‌هایی که حامیان‌شان می‌فرمودند، همان‌طور که قرن‌ها روال کار موسیقی‌دانان بود، اجرا می‌کردند. سلسله قاجار همچنین تعزیه را، که نوعی ممتاز از نمایش موسیقایی شیعی بود که صفویان آیین آن را به‌عنوان بخشی از حاکمیت خود به‌جا می‌آوردند، حفظ کردند. نوازندگان دربار و گروه‌های موسیقی نظامی می‌توانستند هر دو همزمان در تعزیه قاجار حضور یابند. مشخصا تعزیه‌خوانان اغلب خوانندگان دربار بودند و بنابراین ممکن بود مجریان سنت ردیف‌دستگاهی باشند.

این‌کتاب با ۳۰۲ صفحه مصور، شمارگان ۵۰۰ نسخه و قیمت ۲۱۵ هزار تومان منتشر شده است.

کد خبر 5763756 صادق وفایی

منبع: مهر

کلیدواژه: نشر مرکز موسیقی ایرانی موسیقی کلاسیک خاورمیانه کتاب و کتابخوانی معرفی کتاب سی و چهارمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران براتی پور کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پیام تسلیت مراسم تشییع وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شعرخوانی انتشارات سوره مهر نشر نو انتشارات به نشر موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران معرفی بازی رایانه ای موسیقی ایرانی ردیف دستگاهی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۶۱۱۹۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کتاب «نامداران موسیقی در سنندج» رونمایی شد

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «نامداران موسیقی در سنندج» که توسط احسان مردوخ روحانی گردآوری شده است، عصر یکشنبه با حضور جمعی از مسؤولان سنندج رونمایی شد.

احسان مردوخ روحانی، پژوهشگر و نویسنده کتاب نامداران موسیقی سنندج در مورد این کتاب اظهار کرد: سال ۱۳۹۸ شهر سنندج در شبکه شهرهای خلاق موسیقی یونسکو به ثبت رسید و براین اساس ایده اولیه نوشتن کتاب نامداران موسیقی سنندج نیز به پیشنهاد دبیرخانه شهر خلاق موسیقی سنندج شکل گرفت که اتمام آن حدود چهار سال به طول انجامید.

وی افزود: اسامی نامدارانی که در این کتاب ذکر شده، شامل خواننده، نوازنده، آهنگساز و مدرس موسیقی هستند که توسط دبیرخانه شهر خلاق موسیقی سنندج انتخاب شده‌اند.

نویسنده کتاب نامداران موسیقی سنندج یادآور شد: در این کتاب اطلاعاتی در مورد ۴۰ نفر از اهالی موسیقی و گروه کامکارها که همگی از نامداران موسیقی شهر سنندج هستند به ترتیب حروف الفبا آمده و کتاب به ۳ زبان فارسی، کردی و انگلیسی چاپ شده است.

مردوخ روحانی خاطر نشان کرد: در مورد برخی از نامداران موسیقی سنندج اطلاعات و داده‌های بسیار کمی وجود داشت که این جزو سختی‌های کار ما بود اما آنچه که آمده سعی شده به درستی بیان شود.

وی بابیان اینکه در جلدهای بعدی این کتاب به زندگی سایر نامداران شهر سنندج نیز پرداخته می‌شود، گفت: سعی خواهیم کرد نواقص و ایرادات این جلد را رفع کنیم که امیدواریم این کتاب فتح بابی برای توجه بیشتر به هنرمندان شهر باشد.

تحقیقات انجام شده در حوزه موسیقی کردی کافی نیست

مدرس دانشکده هنر و معماری دانشگاه کردستان نیز در این مراسم اظهار کرد: در حوزه موسیقی کُردی تحقیقات بسیاری صورت گرفته اما کافی نیست و ما داده‌های کمی را به‌ویژه در مورد هنرمندان حوزه موسیقی در اختیار داریم.

حمید حاصلی، گفت: هنرمندان سرمایه‌های اجتماعی ما هستند و چاپ کتاب در مورد آنها بسیار ارزشمند است که می‌تواند به عنوان منبع برای نسل‌های بعدی نیز بسیار مورد استفاده قرار گیرد.
این هنرمند موسیقی اذعان کرد: قطعاً هر کاری دارای نقاط قوت و ضعفی است که امیدواریم احسان مردوخ روحانی، نویسنده این کتاب، برای جلدهای بعدی آن، نواقص را برطرف کند.

سنندج در اعتلای فرهنگ و هنر ایران نقش دارد

شهردار سنندج نیز در سخنانی بیان کرد: امروز نام سنندج بر تارک تاریخ می‌درخشد و در حوزه هنر و فرهنگ در عرصه جهانی حرف برای گفتن دارد و این به دلیل وجود هنرمندان و پیشکسوتانی است که در این استان پرورش یافته‌اند.

سید انور رشیدی سنندج را مهد علم و دانش خواند و گفت: این شهر در اعتلای فرهنگ و هنر ایران نقش مؤثری داشته است.

وی با عنوان اینکه کردستان و خاصتا سنندج دیار بزرگان، پیشکسوتان، ورزشکاران و نام‌آورانی مانند بهزادیان‌ها، عندلیبی‌ها، کامکارها، صادق‌ایوبی‌ها، یوسف‌زمانی‌ها، نعمتیان‌ها، ضیاءالدینی‌ها و …است که نام آوازه جهانی دارند، افزود: سنندج با وجود چنین سرمایه‌ها هنری، ورزشی، فرهنگی و… در عرصه هنر و فرهنگ شهره جهانی یافته و شهر خلاق موسیقی جهان و پایتخت نوروز و پایتخت دف شده است.

وی از تکمیل فرهنگ‌سرای شهرداری سنندج در پارک خیابان شهدا خبر داد و گفت: این طرح آماده افتتاح است و منجر به افزایش سرانه زیرساخت‌های فرهنگی در شهر سنندج و کاهش آسیب‌های اجتماعی در این نقطه خواهد بود.

رشیدی اضافه کرد: با همکاری مالکان این اراضی شهرداری سنندج موفق به تملک پارک شهدا شد و تنها ۹۶ شعیر آن برای تملک ۱۰۰ درصدی باقیمانده که امیدواریم هرچه زودتر با تملک کامل این پارک شاهد یک پاتوق کاملاً فرهنگی در این نقطه برای شهروندان فهیم شهر سنندج باشیم.

وی استفاده از فضای این پارک برای ایجاد نمایشگاه‌های صنایع دستی، برگزاری فستیوال‌های مختلف هنری را از برنامه‌های شهرداری سنندج در پارک شهدا دانست و ابراز امیدواری کرد؛ با تملک ۹۶ شعیر باقیمانده بتوانیم این ظرفیت را به بهترین نحو ممکن برای خدمت به شهروندان مهیا کنیم.

گفتنی است؛ این کتاب مختصری از شرح حال نامداران موسیقی سنندج شامل خوانندگان، نوازندگان، آهنگسازان و مدرسین موسیقی» و مختصری در خصوص گروه کامکارهاست و یکی از نخستین کتاب‌هایی است که به شرح حال نامداران موسیقی سنندج می‌پردازد و شرح حال هر فرد به صورت مختصر به زبان فارسی و پیش از آن ترجمه این شرح حال ابتدا به زبان انگلیسی و پس از آن به زبان کردی آمده است.

کد خبر 6091446